Nadir Yer Elementleri (NYE), yenilenebilir enerji üretimi ve dağıtımı, hibrit ve elektrikli araçlar, tüketici elektroniği, sağlık hizmetlerinde görüntüleme teknolojileri gibi birçok "yeşil" teknolojide yaygın kullanımları nedeniyle kritik metaller olarak kabul edilir. Bu nedenle NYE, maden endüstrisi için daha cazip emtia hedefleri haline geliyor. NYE, Hafif NYE (HNYE; La-Eu: atom numaraları 57 ila 63 arasında) ve Ağır REE (ANYE; Gd-Lu: atom numaraları 64 ila 71 arasında) olmak üzere iki alt gruba ayrılabilir.
2015-2018 yılları arasında yapılan çalışmalarda Prof. Dr. Mustafa Kumral ve ekibi “Determination of the rare earth element (REE) potentiality in the residual formations along Southern Tauride-Anatolide Zone” başlıklı TÜBİTAK 1001 projesi kapsamında alkali ultrapotasik kayaçların NYE potansiyeline ilişkin değerli verilere ulaşmışlardır. Araştırma ekibi, Türkiye'nin farklı bölgelerindeki diğer potasik kayaçların NYE-Th potansiyellerini araştırmaya devam ediyor. Şu anda Prof. Dr. Mustafa Kumral ve ekibi, NYE-Th cevherleşmelerini barındıran iki potasik kayaç üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunlardan Batı Anadolu'daki karbonatit sokulumu oldukça önemlidir, çünkü magmatik bir karbonatit kütlesinin ilk keşfidir. Bu karbonatitlerdeki yüksek ANYE ve Th dereceleri, dünyadaki ANYE mineralizasyonlarının azlığından dolayı ekonomik önemi yansıtabilir. Diğer cevherleşme sahası Türkiye'nin Batı Anadolu bölgesinde olup, araştırma çalışmaları İTÜ bilimsel araştırma projesi ile desteklenmektedir. Cevherleşmeler bir granit ana gövdesi üzerinde yer alır ve esas olarak fosfat içeren NYE-Th mineralleri ile ilişkilidir. Bu granit barındıran NYE mineralizasyonları genellikle tenör bakımından düşüktür, ancak mineralize granit kaynaklı altere örtü birimleri, daha yüksek tenörler ve zenginleştirme yöntemlerinin kolaylığı nedeniyle oldukça önemli olabilir.
 |
 |
| Binocular microscope photomicrographs of heavy mineral separates from non-magnetic (a-b-c) and magnetic (d) fractions of alkaline rocks |
ICP-MS spectrometer of Elan DRC-e Perkin Elmer. |
Photomicrographs of the mineral assemblages of fenitized rocks (a), and carbonatites (b-c-d), cathodoluminescence images of apatite accumulations (e-f-h) and different stages of carbonatite veins (e-f-g-h).
Bu bağlamda, incelenen cevherleşme sahalarının NYE potansiyeli, endüstriyel talebe bağlı olarak yakın gelecekte ekonomik bir değer yansıtabilir. Türkiye'nin NYE politikası bir an önce tüm NYE potansiyelini incelemeli ve en başta yüksek saflıkta nadir toprak oksit konsantreleri üretmelidir. Tüketici ve yüksek teknoloji ürünlerinin kullanımı yakın gelecekte oldukça önemli olacaktır.